Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Opocznie

POSTANOWIENIE WSTĘPNE

Dnia 16 grudnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Opocznie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Agata Kowalska

Protokolant:

st. sekr. sądowy Jadwiga Szkot

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2015 r. w Opocznie na rozprawie

sprawy z wniosku J. M. (1)

z udziałem D. M., L. M. (1), A. M. (1), A. C., S. C., P. S. (1), M. B., W. S., P. S. (2), E. T., B. L., M. K., I. J., E. S., K. Ś., M. U.

o dział spadku – w przedmiocie wniosku uczestników M. U. , W. S. i M. B. o zasiedzenie

postanawia :

oddalić wniosek o zasiedzenie

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. M. (1) we wniosku z dnia 17 czerwca 2014 r. wniósł o dokonanie częściowego działu spadku po Ł. M., zmarłym dnia 25 stycznia 1977 r. w W. i tam ostatnio na stałe zamieszkałym, obejmującego nieruchomość położoną w W. oznaczoną w ewidencji gruntów numerem działki (...) o powierzchni 0,6597 ha.

Na rozprawie w dniu 21 października (...). pełnomocnik wnioskodawcy, wobec oświadczenia stron, że przedmiotowa nieruchomość wyczerpuje całość spadku po zmarłym Ł. M., zmodyfikował wniosek na dział spadku po w/w.

W piśmie złożonym w dniu 26 września 2014 r. uczestnicy postępowania M. U., M. B. i W. S. wnieśli o stwierdzenie zasiedzenia działki nr (...) o powierzchni 0,6597 ha położonej w obrębie W. na rzecz ustawowych spadkobierców W. B.: M. U., M. B. i W. S. (vide: pismo uczestników k.42 – 43).

Na rozprawie w dniu 29 czerwca 2015 r. wyżej wymienieni uczestnicy wnosili o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości na rzecz W. S. (vide: protokół rozprawy k. 209) a ostatecznie wnieśli o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz W. B. ( vide: protokół rozprawy z dnia 21 października 2015 r. k. 229v).

Pełnomocnik wnioskodawcy popierał wniosek o dział spadku, wnosił o oddalenie zarzutu zasiedzenia nieruchomości.

Uczestniczka E. S. przyłączyła się do wniosku o zasiedzenie. Nie była też przeciwna działowi spadku na rzecz spadkobierców po zmarłym J. M. (2) ( k. 229v).

Uczestnicy postępowania D. M., L. M. (1), B. L., M. K., A. C., S. C., K. Ś. i P. S. (1) przyłączyli się do wniosku o dział spadku i w większości opowiadali się za przyznaniem nieruchomości na własność spadkobiercom J. M. (2) bądź pozostawili wniosek do uznania sądu. Nie popierali wniosku o zasiedzenie na rzecz W. B..

Pozostali uczestnicy postępowania nie zajęli stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ł. M. w 2/3 częściach i jego córka L. M. (2) w 1/3 części byli właścicielami nieruchomości rolnej położonej w W. w gminie O. oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni 0,88 ha.

/dowód: - akt własności ziemi z dnia 27.02.1974 r. Nr (...).ON- (...)/.

Ł. M. zmarł dnia 26 stycznia 1977 r. w W., gdzie przed śmiercią na stałe zamieszkiwał. Spadek po nim na podstawie ustawy nabyły dzieci: L. M. (2), K. M., W. B., M. C. (1), C. M. po 6/42 części każde z nich oraz wnuki: W. M. (1), Z. M. i W. M. (2) po 2/42 części każdy z nich, L. M. (1) i D. M. po 3/42 części każdy z nich z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne z mocy ustawy dziedziczyły córki: L. M. (2), K. M., W. B. i M. C. (1) po 2/10 części każda z nich oraz wnuki: L. M. (1) i D. M. po 1/10 części każdy z nich.

Współwłaścicielka nieruchomości L. M. (2) zmarła dnia 26 czerwca 1983 r. w O.. Spadek po niej na podstawie ustawy nabyły dzieci: J. M. (1) i H. K. po 1/2 części każde z nich. Wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne dziedziczył w całości syn J. M. (1).

/dowód: - postanowienie Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17.12.2013 r.

w sprawie sygn. akt I Ns 717/13 k.13,

- postanowienie Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 29.09.1983 r.

w sprawie sygn. akt I Ns 397/83 k.12/.

Powierzchnia i numeracja nieruchomości objętej aktem własności ziemi Nr (...).ON- (...) uległa zmianie na skutek jej podziału przeprowadzonego w 2011 r. na działki: nr (...) o powierzchni 0,2633 ha i nr 590/4 o powierzchni 0,6597 ha.

/dowód: - mapa prawna przyjęta do ewidencji zasobu powiatowego w dniu 02.02.2011 r.

za nr ewidencyjnym 625.33- (...) k. 113 w aktach sprawy I Ns 948/09/.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 14 lutego 2011 r. Sąd Rejonowy w Opocznie stwierdził, że J. M. (1), syn J. i L. nabył przez zasiedzenie z dniem 26 stycznia 2007 r. własność zabudowanej nieruchomości położonej we wsi W., gmina O. oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...) o powierzchni 0,2633 ha.

/dowód: - postanowienie Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 14.02.2011 r. k.117

w aktach sprawy I Ns 948/09/.

Działka nr (...) w W., objęta niniejszym postępowaniem, położona jest na południe za działką nr (...).

Jest ona niezabudowana, stanowi grunt orny i na fragmencie łąkę.

/dowód: - wypis z rejestru gruntów i mapa k. 6-7, 66-67,

- bezsporne/.

Przedmiotową działką rolną nr (...) władał do śmierci Ł. M.. Traktowana była ona jako tzw. „dożywotka”. W przyszłości planowana była dla dzieci po zmarłym synu spadkodawcy – J. M. (2), który zmarł młodo i nie otrzymał od rodziców żadnego przysporzenia majątkowego.

Niedługo po śmierci żony M. M. (1), która zmarła 1 sierpnia 1973 r., Ł. M. przeprowadził się do zamieszkałej także w W. córki K. M. i zamieszkiwał u niej do swojej śmierci w styczniu 1977 r. W tym okresie i przez kolejne około 3 lata działkę użytkowała rolniczo K. M.. Na początku 1980 r. K. M. sprzedała swoje siedlisko i przeprowadziła się do córki B. L. do S.. Po niej działkę objął w użytkowanie jej syn A. M. (1), który zasadził na działce krzewy owocowe, truskawki, uprawiał ziemniaki i inne warzywa. Działkę użytkował rolniczo przez około 2-3 lata. Następnie objęli działkę w użytkowanie W. i J. B.. Weszli na działkę i uprawiali ją, by nie leżała odłogiem. Nikt inny z rodziny nie był wówczas zainteresowany uprawą przedmiotowej działki. Po śmierci J. B., zmarłego w 2008 r., w uprawie działki pomagał W. B. głównie wnuk W. S.. Użytkowali oni zarówno grunt orny jak i łąkę. Ostatnie zbiory z części ornej nieruchomości W. S. zebrał wiosną 2013 r. W następnym roku na zlecenie wnioskodawcy świadek M. C. (2) wykonał na działce talerzowanie, orkę i zasiał gorczycę.

/dowód: - zeznania wnioskodawcy J. M. (1) k. 230,

- zeznania uczestników: D. M. k. 230v,

L. M. (1) k. 230v,

B. L. k. 230v,

M. K. w części k. 230v-231,

A. C. k. 231,

S. C. k. 231-231v,

E. S. k. 231v,

P. S. (1) k. 231v,

M. B. w części k. 231v-232,

M. U. w części k. 232-232v,

W. S. k. 232v,

- zeznania świadków: T. G. k. 145v-146,

J. U. w części k. 146 – 146v,

M. D. k. 146v,

H. K. k. 146v-147,

A. M. (2) k. 165v,

M. M. (3) k. 209v,

M. C. (2) k. 209v-210,

I. O. w części k. 210/.

W. B. zmarła dnia 23 lutego 2014 r. w O., przed śmiercią na stałe zamieszkiwała w W.. Spadek po niej na podstawie ustawy nabyli: syn M. B. i córka M. U. po 1/3 części każde z nich oraz wnuki W. S. i P. S. (2) po 1/6 części każdy z nich.

/dowód: - odpis skrócony aktu zgonu k. 50,

- akt poświadczenia dziedziczenia k. 48-49, 8/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody.

Sąd odmówił wiary zeznaniom uczestników M. B. i M. U. oraz świadków I. O. i J. U. w tej części, w której wypowiadali się co do okresu użytkowania nieruchomości przez poszczególnych spadkobierców, a zwłaszcza A. M. (1) i daty objęcia nieruchomości w posiadanie przez W. i J. B.. Ich zeznania w tej części kłócą się ze spójnymi zeznaniami pozostałych stron postępowania i świadków. Ponadto sami uczestnicy M. B. i M. U. w składanych wcześniej pismach wskazywali na dłuższy okres użytkowania nieruchomości przez A. M. (1).

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka J. U. także w tej części, w której podał, że jeszcze za życia Ł. i M. małżonków M. przedmiotowa działka była „przyobiecana dla W. B.”. Twierdzenia te nie znalazły potwierdzenia w zeznaniach stron postępowania, w tym w zeznaniach samych autorów wniosku o zasiedzenie.

Sąd odrzucił także zaznania uczestniczki M. K. w części mówiącej o wydzierżawieniu działki małżonkom B. przez A. M. (1), jako odosobnione.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 618 § 1 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. w postępowaniu o dział spadku sąd rozstrzyga także spory o prawo własności. Sąd może wydać w tym przedmiocie postanowienie wstępne.

W myśl art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze.

Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 2 k.c.).

Do zasiedzenia nieruchomości konieczne jest zatem spełnienie następujących przesłanek: wykonywanie posiadania w charakterze posiadacza samoistnego, posiadanie nieruchomości w sposób nieprzerwany i upływ czasu przewidziany w ustawie w zależności od uzyskania posiadania w dobrej lub złej wierze.

Niezbędnym warunkiem nabycia własności przez zasiedzenie jest samoistne posiadanie nieruchomości.

W rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego posiadaczem samoistnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada w sposób najbardziej pełny, jak właściciel (art. 336 k.c.).

Faktyczne władztwo (corpus) charakteryzujące posiadanie samoistne wchodzi w grę wówczas, gdy określona osoba może korzystać i rozporządzać rzeczą w taki sposób, jakby była ona jej własnością i władztwo to nie spotyka się ze skutecznym oporem ze strony osób trzecich. Po stronie posiadacza samoistnego musi istnieć ponadto wola posiadania jak właściciel (animus).

Uczestnicy M. B., M. U. i W. S. powinni zatem w toku postępowania udowodnić, że zostały spełnione kumulatywnie przesłanki z art. 172 k.c. warunkujące stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości przez ich wstępną W. B..

W niniejszej sprawie dla oceny zasadności zarzutu zasiedzenia decydujące znaczenie miały ustalenia pozwalające na określenie charakteru sprawowanego przez W. B. władztwa nad przedmiotową nieruchomością.

Zdaniem Sądu przeprowadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozawala na przyjęcie, że W. B. władała sporną działką jako posiadacz samoistny.

W zeznaniach stron postępowania i świadków dla określenia rodzaju władztwa wyżej wymienionej nad nieruchomością pojawiają się jedynie określenia o „użytkowaniu” przez nią, „uprawie” spornej działki. Żadne z nich nie dowodzą, by W. B. po śmierci ojca w sposób jawny i dostrzegalny dla otoczenia zawładnęła nieruchomością w taki sposób jak czyni to właściciel, uzurpując sobie wyłączne prawo do całości nieruchomości. Wręcz odwrotnie, zasadne jest twierdzenie, że W. B. miała świadomość stanu prawnego nieruchomości i tego, że „wchodząc” na nieruchomość nie przejęła działki na wyłączną własność , a jedynie, wobec braku zainteresowania ze strony pozostałych spadkobierców uprawą działki, objęła ją w posiadanie, by nie leżała odłogiem.

Sam uczestnik M. B. przyznał: „Matka weszła i uprawiała, żeby działka nie leżała odłogiem. Razem z ojcem ją uprawiali. Matka nigdy nie powiedziała, że to jest jej”. Także uczestniczka M. U. zeznała, że rodzice uprawiali działkę, bo: „Uważali, że trzeba uprawiać, żeby ziemia nie stała ugorem, przy czym każdy mógł wejść na tą działkę i sobie zasadzić, ale nikt nie był zainteresowany. Nikt nawet nie zaproponował moim rodzicom pomocy. (…) Matka nie mówiła na zewnątrz, że jest zainteresowana tą działką, że chciałaby ją zasiedzieć. Wiedzielibyśmy, że jest akt własności ziemi”.

Pozostali spadkobiercy Ł. M. nie postrzegali kolejnych użytkowników nieruchomości jako wyłącznych posiadaczy samoistnych. Uczestnik S. C. wprost zeznał: „ Ja nigdy K. M. ani B. nie traktowałem jako właścicieli”. Uczestnik A. C. potwierdził, że kolejne osoby uprawiały działkę by nie leżała odłogiem, ale były one świadome stanu prawnego nieruchomości. Uczestnik pośrednio zwrócił uwagę na niewątpliwą korzyść, jaką rodzina B. czerpała z faktu użytkowania rolniczego przez tak długi okres spornej działki, z wyłączeniem pozostałych spadkobierców. Przyznał bowiem: „Jak ciotka K. użytkowała, to postawiła pomnik i z tego dała jakąś korzyść”.

Uczestnik A. C. przywołał jednocześnie znane w rodzinie ustalenia co do prawa zstępnych zmarłego J. M. (2) do tej nieruchomości i, jak podkreślił, on sam nie zwracał uwagi na to, kto w danym momencie użytkuje działkę, gdyż wiedział, że jest ona przeznaczona dla dzieci J. M. (2). Okoliczność tę potwierdzili także inni uczestnicy: S. C., B. L., M. K., wręcz nazywając tę działkę jako „pole J.”.

Wszystkie podniesione wyżej okoliczności, a także treść pisma K. M. (k. 228) dowodzą, że władztwo W. B. nad działką nie było postrzegane przez pozostałych spadkobierców jako wyłączne samoistne posiadanie.

W. B. nie dokonywała na nieruchomości żadnych aktów władztwa wykraczających poza normalne jej używanie. Podnoszona przez uczestników M. B. i M. U. okoliczność płacenia podatków z nieruchomości przez ich matkę przez cały okres użytkowania nieruchomości nie została udowodniona żadnymi dokumentami. Ponadto okoliczność ta nie wpływa na zmianę oceny charakteru sprawowanego przez W. B. władztwa nad nieruchomością. Okoliczność opłacania podatku rolnego przez osobę faktycznie użytkującą grunt i czerpiącą z niego pożytki (niejednokrotnie jest nią inna osoba niż właściciel, np.: użytkownik, dzierżawca) jest częstą praktyką w stosunkach wiejskich.

Reasumując stwierdzić należy, że W. B. nie władała całą powyższą nieruchomością położoną w W. oznaczoną numerem działki (...) jako posiadaczka samoistna, lecz jako jedna ze spadkobierców była współposiadaczką samoistną w zakresie udziału wynikającego z dziedziczenia. W zakresie pozostałych udziałów można ją uznać jedynie za dzierżycielkę, który to stan nie prowadzi do zasiedzenia ( zobacz: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19.05.1998 r., II CKN 770/97).

Nabycie własności w drodze nabycia spadku wyklucza możliwość zasiedzenia własności tych przedmiotów przez te osoby, które z mocy dziedziczenia stały się ich właścicielami (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.07.2005 r., III CK 563/04).

W. B. nabyła zatem udział w prawie własności tejże nieruchomości na podstawie dziedziczenia po ojcu i błędnym byłoby stwierdzanie zasiedzenia udziału, co do którego nabyła ona już tytuł własności.

W tym stanie faktycznym i prawnym Sąd oddalił wniosek o zasiedzenie.